Μια από τις μεγαλύτερες λογοτεχνικές πλάκες του 20ού αιώνα, Αναστασία Τερτλίδου

Ενδιαφέρουσα μου φάνηκε η σύλληψη της φανταστικής φιγούρας του Μανούσου Φάσση από τον ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, για την οποία έψαξα τις συνθήκες και τις αιτίες κατασκευής της.

Για αρκετά χρόνια, η φαινομενική απουσία του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη από την ποιητική δημιουργία ήταν χαρακτηρισμένη ως «σιωπή» του καλλιτέχνη(μετά το 1970 περίπου, ως το 2005 που πέθανε), η οποία μάλιστα έμενε ανεξήγητη στους φιλολογικούς και λογοτεχνικούς κύκλους. Στην πραγματικότητα, ο Αναγνωστάκης έμεινε κάθε άλλο παρά σιωπηλός. Είχε αποφασίσει να μιλήσει μέσα από μια δικής του εμπνεύσεως λογοτεχνική φιγούρα, τον Μανούσο Φάσση. Ο Φάσσης δεν ήταν τίποτε περισσότερο από ένα φανταστικό πρόσωπο που δημιούργησε ο Αναγνωστάκης για να συστήσει εμμέσως μια άγνωστη στο ευρύ κοινό εκδοχή του εαυτού του- σατιρική, (αυτο)σαρκαστική και εμφανώς ειρωνική.

Το μοναδικό ταλέντο του Μανούσου Φάσση παρουσιάζεται και επαινείται με σοβαρό ύφος στο φιλολογικό δοκίμιο με τίτλο «Ο ποιητής Μανούσος Φάσσης, Η ζωή και το έργο του. Μια πρώτη απόπειρα κριτικής προσέγγισης. Δοκιμιακό σχεδίασμα του Μανόλη Αναγνωστάκη». Τα χαρακτηριστικά της ποίησης του Φάσση δεν έχουν καμία σχέση με τον Αναγνωστάκη(έμμετροι, ομοιοκατάληκτοι στίχοι, εμπαιγμός, σάτιρα), αποτελεί δηλαδή όπως θα λέγαμε σήμερα ένα alter ego του. Επομένως τα τελευταία χρόνια του ποιητή όχι μόνο δεν υπήρξαν χρόνια σιγής αλλά αντιθέτως υπήρξαν, με όχημα το Μανούσο Φάσση, χρόνια ηχηρής στηλίτευσης και σαρκασμού των λογοτεχνικών κύκλων της εποχής, των ναυαγημένων αριστερών ιδανικών αλλά και αυτοσαρκασμού του ίδιου του Μανόλη Αναγνωστάκη:

«Τα σημερινά πολιτικά ποιήματα, τα δραματικά ποιήματα νομίζω πως πρέπει να κλίνουν προς τη σάτιρα. Να είναι πολιτικά και σατιρικά όμως. Ένα τέτοιο πράγμα μας λείπει. Ένα τέτοιο μέρος το κάνω στον Μανούσο Φάσση –αν το κατάλαβε κανείς».